نخ‌ها به طول‌های پیوسته از الیاف در هم تنیده اطلاق می‌شوند که برای تولید منسوجات و محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. نخ‌ها می‌توانند از الیاف طبیعی یا مصنوعی ساخته شوند و دو نوع عمده از آنها وجود دارد: نخ‌های اسپان (Spun) و نخ‌های فیلامنت (Filament). این نخ‌ها به روش‌های مختلف تولید می‌شوند و ویژگی‌های متفاوتی دارند که به خواص الیاف استفاده‌شده در آنها بستگی دارد.
1. نخ‌های اسپان (Spun Yarn)
نخ‌های اسپان از الیاف استیپل (الیاف کوتاه) تولید می‌شوند که از طریق فرآیند ریسندگی تابیده می‌شوند. در این فرآیند، الیاف کوتاه در هم تنیده می‌شوند تا نخ با استحکام بیشتر به دست آید. این نخ‌ها می‌توانند به صورت تک‌لیف یا ترکیبی از الیاف مختلف مانند پنبه-پلی استر یا پشم-اکریلیک تولید شوند. ترکیب الیاف طبیعی و مصنوعی به منظور بهبود خواصی چون استحکام، براقیت و دوام رایج است.
- ویژگی‌های نخ‌های اسپان:
- ویژگی‌های منسوجات به ویژگی‌های نخ و الیاف وابسته است. به عنوان مثال، لیف پشم منسوجاتی گرم تولید می‌کند، لیف پنبه و ریون منسوجاتی سبک تولید می‌کنند، و لیف نایلون دوام بالایی به ویژه در جوراب‌ها ایجاد می‌کند.
- در فرآیند تابیدن نخ، تاب از نوع S (اگر از بالا به سمت راست باشد) یا Z (اگر به سمت چپ باشد) ایجاد می‌شود که بر درگیری الیاف و استحکام نخ تأثیر دارد.
2. نخ‌های فیلامنت (Filament Yarn)
نخ‌های فیلامنت از الیاف بلند و پیوسته تولید می‌شوند که می‌توانند به صورت تابیده یا به سادگی در کنار هم قرار گیرند. این نخ‌ها معمولاً در منسوجات کاربرد کمتری دارند و بیشتر در صنایع کاربرد دارند.
- ویژگی‌های نخ‌های فیلامنت:
- فیلامنت‌های ضخیم‌تر بیشتر برای مصارف صنعتی مناسب هستند.
- این نوع نخ‌ها معمولاً در تولید منسوجات با خصوصیات خاص استفاده می‌شوند، اما به دلیل ویژگی‌های متفاوت خود نسبت به نخ‌های اسپان، در کاربردهای خاص‌تری به کار می‌روند.
مراحل تولید نخ:
تولید نخ معمولاً در سه مرحله اصلی انجام می‌شود و این مراحل برای انواع مختلف الیاف (مانند پنبه، پشم، یا الیاف مصنوعی) به کار می‌روند. در زیر مراحل تولید نخ پنبه‌ای توضیح داده شده است که متداول‌ترین نوع نخ در صنایع مختلف است:
1. آماده‌سازی الیاف:
- الیاف پنبه به صورت عدل‌های پنبه موجود هستند که معمولاً از طریق فرآیندهای دستی یا ماشینی باز می‌شوند. در این مرحله، الیاف باید تمیز شوند تا ضایعات و آلودگی‌ها از آنها جدا شود.
- اگر نیاز به مخلوط کردن الیاف کوتاه باشد، این کار می‌تواند در مرحله حلاجی (pre-carding) یا قبل از کشش انجام شود.
2. کاردینگ:
- در این مرحله، از دستگاه‌های کاردینگ که شامل چندین غلتک سوزنی است، برای هم‌راستا کردن الیاف و تبدیل آنها به فتیله استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها ضایعات الیاف را جدا کرده و الیاف را به صورت موازی در می‌آورند.
- در نتیجه، فتیله به وجود می‌آید که آماده برای مراحل بعدی تولید نخ است.
3. شانه‌زنی:
- شانه‌زنی برای ارتقاء کیفیت فتیله‌های تولیدی انجام می‌شود. در این فرآیند، الیاف بهتر هم‌تراز می‌شوند که باعث بهبود درخشش و کیفیت نخ نهایی می‌شود.
- نخ‌های شانه‌شده معمولاً صاف‌تر، ظریف‌تر و محکم‌تر از نخ‌های کارد شده هستند.
- این فرآیند باعث حذف الیاف کوتاه و افزایش استحکام نخ از طریق اتصال بهتر الیاف بلند می‌شود.
4. کشش:
- در این مرحله، دستگاه کشش که از چندین غلتک با فاصله‌های مشخص از یکدیگر تشکیل شده، فتیله را به باریکی مطلوب می‌رساند.
- غلتک‌های عقبی دستگاه سرعت کمتری نسبت به غلتک‌های جلو دارند و در نتیجه فتیله به تدریج کشیده شده و به صورت نازک‌تر در می‌آید.
نتیجه‌گیری:
تولید نخ یک فرآیند پیچیده و چندمرحله‌ای است که شامل مراحل آماده‌سازی الیاف، کاردینگ، شانه‌زنی و کشش می‌شود. نخ‌های اسپان و فیلامنت به عنوان دو نوع اصلی نخ در صنعت منسوجات شناخته می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و در کاربردهای مختلف به کار می‌روند. در نهایت، ویژگی‌های منسوجات به نوع و ترکیب الیاف مورد استفاده در نخ‌ها بستگی دارد و این ویژگی‌ها نقش مهمی در تصمیم‌گیری برای انتخاب نوع نخ در تولید محصولات مختلف دارند.
