در دنیای امروز، استفاده بهینه از منابع طبیعی به ویژه منابع فسیلی و تجدیدناپذیر و بهره‌برداری از منابع قابل بازیافت، به دلیل اهمیت زیست‌محیطی و اقتصادی آن، به یکی از دغدغه‌های اصلی صنایع مختلف تبدیل شده است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های تولیدکنندگان، هزینه‌های بالای مواد اولیه جهت تولید نخ و منسوجات است، که این موضوع در نهایت به افزایش هزینه‌های تولید منجر می‌شود. در این میان، بازیافت منسوجات به عنوان یک راهکار موثر در کاهش هزینه‌ها و بهبود وضعیت محیط زیست، اهمیت ویژه‌ای دارد.
مزایای بازیافت منسوجات
بازیافت منسوجات به عنوان یک روش مؤثر نه تنها به کاهش هزینه مواد اولیه کمک می‌کند، بلکه در کاهش خطرات زیست‌محیطی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیز تاثیرات چشمگیری دارد. در فرآیند بازیافت، برخی پروسه‌های پرمصرف مانند پخت و رنگرزی که زمان و انرژی زیادی مصرف می‌کنند، حذف شده و میزان مصرف آب نیز تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
مطالعات نشان می‌دهند که تنها حدود 12 درصد از منسوجات در سراسر جهان بازیافت می‌شوند، در حالی که حدود 90 درصد از آن‌ها قابلیت بازیافت دارند. این نشان‌دهنده پتانسیل عظیم در زمینه بازیافت منسوجات است. طبق آمارهای موجود، ارزش بازار جهانی منسوجات بازیافتی در سال 2020 به حدود 5 میلیارد دلار رسید.
ضایعات منسوجات و دسته‌بندی آن‌ها
ضایعات منسوجات به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- ضایعات قبل از رسیدن به دست مصرف‌کننده: این دسته شامل ضایعات تولیدی در طول فرآیند تولید منسوجات است که شامل الیاف ضایعاتی از پروسه‌های مختلفی نظیر کاردینگ، نخ‌ها و پارچه‌های ضایعاتی است.
- ضایعات پس از رسیدن به دست مصرف‌کننده: این بخش بیشترین میزان ضایعات تولیدی را به خود اختصاص می‌دهد و شامل منسوجاتی است که پس از استفاده از کاربر مستهلک شده‌اند. عمر متوسط یک لباس به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما به طور معمول حدود 3 سال در نظر گرفته می‌شود.
روش‌های بازیافت منسوجات
امروزه دو روش اصلی برای بازیافت منسوجات وجود دارد: بازیافت مکانیکی و بازیافت شیمیایی.
1. بازیافت مکانیکی
این روش، رایج‌ترین روش بازیافت منسوجات است که در آن پارچه به الیاف بازگشت داده می‌شود. سپس این الیاف برای تولید مجدد نخ و پارچه‌های جدید در سیستم‌های رینگ و اپن‌اند استفاده می‌شود. این روش بیشتر برای تولید مونوفیلامنت‌ها مناسب است و کمتر برای بازیافت منسوجات ویسکوز به کار می‌رود.
2. بازیافت شیمیایی
بازیافت شیمیایی روشی قوی‌تر و پیچیده‌تر است که شامل استفاده از مواد شیمیایی مختلف یا آنزیم‌ها برای دیپلیمریزاسیون یا حل کردن الیاف پارچه و تبدیل آن‌ها به مونومرها است. این روش به دلیل قدرت بالاتر در تجزیه مواد، می‌تواند امکان بازیافت طیف وسیعی از منسوجات را فراهم کند.
برندهای بزرگ تولیدکننده منسوجات بازیافتی
چندین برند بزرگ در زمینه تولید منسوجات بازیافتی فعالیت دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- CIRC (آمریکا)
- Worn Again (انگلستان)
- Infinited Fiber Company (فنلاند)
- Cyclo Fibers (بنگلادش)
- Resortecs (بلژیک)
نتیجه‌گیری
بازیافت منسوجات نه تنها به حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند، بلکه به کاهش هزینه‌های تولید و اثرات زیست‌محیطی نیز منجر می‌شود. با افزایش آگاهی و پذیرش این روش‌های نوین، می‌توان به کاهش ضایعات و بهبود شرایط اقتصادی و زیست‌محیطی دست یافت. در این راستا، استفاده از فناوری‌های جدید و همکاری با برندهای پیشرو در زمینه بازیافت می‌تواند گامی مؤثر در جهت آینده‌ای پایدارتر برای صنعت نساجی و محیط زیست باشد.
