در اینجا به بررسی ویژگی‌های مختلف الیاف پلی استر و پارامترهای تأثیرگذار در تولید نخ و منسوجات پرداخته می‌شود. این ویژگی‌ها شامل طول الیاف، کشش، تجعد، درخشندگی، خواص رطوبتی، دانسیته، خواص حرارتی و سایر ویژگی‌های مهم در فرآیند ریسندگی هستند.
1. طول الیاف (Cut Length):
طول‌های مختلفی برای مخلوط کردن الیاف با دیگر مواد وجود دارد:
- مخلوط با پنبه: 32، 38، 44، 51، 64 میلی‌متر (میانگین 38 میلی‌متر)
- مخلوط با پشم: 76، 88، 102 میلی‌متر (میانگین 88 میلی‌متر)
- مخلوط با دیگر الیاف بشرساخته: 51 میلی‌متر (طول بیشتر ممکن است باعث افزایش تمایل به نپ‌زدن شود)
- سیستم ریسندگی ایرجت: 38 میلی‌متر
- سیستم ریسندگی اپن اند: 32 میلی‌متر
2. خواص کششی (Tensile Properties):
- تناسیتی متوسط: 4.8 – 5 گرم بر دنیر
- تناسیتی بالا: 6 – 6.4 گرم بر دنیر
- تناسیتی خیلی بالا: بالاتر از 7 گرم بر دنیر
در تولید منسوجات، معمولاً از الیاف با تناسیتی متوسط و بالا استفاده می‌شود. بافندگان معمولاً تناسیتی بالا را ترجیح می‌دهند، چراکه این نوع نخ برای بافندگی راحت‌تر است. البته این نخ‌ها به دلیل خواص خاص خود، مانند رنگ‌پذیری کمتر (20-25 درصد کمتر) و رطوبت‌پذیری پایین‌تر نسبت به الیاف با تناسیتی متوسط، دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند. همچنین، نخ‌های با تناسیتی بالا تمایل به پرزدهی بیشتر دارند و می‌توانند منجر به تولید زیردستی خشن‌تری شوند.
3. کشش (Elongation):
کشش با تناسیتی رابطه عکس دارد. در فرآیند تولید منسوجات، کشش در حدود 10 درصد برای مخلوط‌های الیافی اهمیت دارد.
4. خواص تجعد (Crimp Properties):
- تجعد سبب درهم‌رفتن الیاف می‌شود و باید در حدود 10-11 crimp/inch باشد.
- اسپین فینیش نیز خاصیتی مشابه تجعد ایجاد می‌کند، ولی تجعد به طور کلی مؤثرتر از اسپین فینیش در تولید منسوجات است.
5. درخشندگی پلی استر (Polyester Lustre):
درخشندگی پلی استر بستگی به مقدار TiO2 (دی‌اکسید تیتانیوم) دارد:
- درخشان (Bright): 0.05 – 0.1% TiO2
- شبه مات (Semidull): 0.2 – 0.3% TiO2
- مات (Dull): 0.5% TiO2
- شبه مات معمولاً در تولید منسوجات پلی استر به عنوان انتخاب رایج استفاده می‌شود.
6. خواص رطوبتی (Moisture Regains):
- پلی استر جزء الیاف با جذب رطوبت پایین است، با حدود 0.8-0.2 درصد رطوبت‌پذیری.
7. دانسیته مخصوص (Specific Gravity) یا دانسیته نسبی (Relative Density):
- دانسیته مخصوص پلی استر در حدود 1.22 – 1.38 گرم/سانتیمتر مکعب است.
- این دانسیته بالاتر از پلی آمید و کمتر از ریون است، که به معنی پارچه‌های سبک‌تر با استفاده از پلی استر است.
8. خواص حرارتی (Thermal Properties):
- دمای شیشه‌ای شدن پلی استر حدود 75 درجه سانتی‌گراد
- دمای کریستال شدن حدود 130 درجه سانتی‌گراد
- دمای ذوب پلی استر بین 250 – 300 درجه سانتی‌گراد است.
9. پارامترهای مهم در تولید الیاف:
- ظرافت (نمره): حداقل باید 1.4 دنیر (معادل 1.33 دیتکس) باشد و تغییرات در آن نباید بیشتر از 6 درصد باشد.
- استحکام (Tenacity): برای نمره 1.4 دنیر باید حداقل 6 den/cn با CV%=4 باشد.
- درصد ازدیاد طول (Elongation): برای نمره 1.4 دنیر باید بین 25 تا 30 درصد باشد.
- طول برش (Cut Length): برای نمره 1.4 دنیر نباید بیشتر از 38 میلی‌متر و کمتر از 36 میلی‌متر با CV%=6 باشد.
- تعداد فر و موج در 10 سانتیمتر (Number Crimp): برای نمره 1.4 دنیر باید حداقل 38 باشد.
- میزان جذب روغن (U.P.O): برای تولید الیاف پلی استر، مقدار جذب روغن باید بین 0.125 تا 0.2 باشد. این مقدار بر اساس استفاده از لوبریکنت، آنتی‌استاتیک و امولسیفایر در اسپین فینیش بسیار مهم است.
- درصد رطوبت جذب شده (Wet): برای نمره 1.4 دنیر باید بین 0.5 تا 1 درصد باشد.
- جمع شدگی (Shrinkage): برای نمره 1.4 دنیر باید بین 0.05 تا 2.5 درصد باشد.
نتیجه‌گیری:
تمامی این پارامترها در تولید الیاف پلی استر و نخ‌های مختلف نقش حیاتی دارند و به‌طور مستقیم بر ویژگی‌های منسوجات، راحتی تولید، کیفیت نهایی و تطابق با نیازهای بازار تأثیرگذار هستند. از جمله مواردی که باید در فرآیند تولید نخ در نظر گرفته شود، می‌توان به تناسیتی، طول الیاف، کشش، درخشندگی، خواص رطوبتی و خواص حرارتی اشاره کرد.
